Chùa Triệu Khánh – Hoàng Mai

    Chùa Triệu Khánh là một di tích thuộc khu Thanh Lân, phường Thanh Trì, quận Hoàng Mai. Trước đây, phường Thanh Trì là một xã của huyện Thanh Trì, sau khi quận Hoàng Mai được thành lập vào năm 2003 thì xã Thanh Trì trở thành phường Thanh Trì thuộc quận Hoàng Mai. Chùa Triệu Khánh là di tích có lịch sử xây dựng lâu đời, những di vật hiện còn đã làm tăng giá trị cho di tích.

Chùa Triệu Khánh tọa lạc trên một vùng đất cổ có bề dày lịch sử hàng nghìn năm, được xây dựng từ rất lâu để thờ Phật và còn hợp tự thờ Thành hoàng làng. Căn cứ bài văn khắc trên bia niên hiệu Cảnh Hưng 11 (1750) cùng bộ sưu tập di vật của chùa và khối kiến trúc vật chất hiện còn có thể đoán định niên đại của chùa được xây dựng vào khoảng đầu thế kỷ XVIII. Nội dung văn bia ghi rõ: “Năm Ất Mùi (1715) sửa chữa chùa; năm Quý Mão (1723) lập bia Bảo Thái; năm Đinh Mùi (1727) đúc tượng A Di Đà”; tấm bia có niên đại Tự Đức năm thứ 18 (1864) ghi: “năm Kỷ Tỵ đúc hai pho tượng đồng, bảy pho tượng gỗ để ở chùa Triệu Khánh. Năm Bính Tuất sửa chữa lại cửa tam quan bằng gỗ, mái lớp ngói, đến năm Đinh Hợi thì làm xong”.

Trước kia, chùa Triệu Khánh có quy mô bề thế, cảnh quan đẹp với các công trình kiến trúc truyền thống như Tam quan, chùa chính, nhà thờ Tổ, thờ Mẫu. Chùa được xây dựng trên một khu đất cao, xung quanh các công trình kiến trúc có nhiều cây xanh bao bọc và nhiều tháp cổ ở phía sau tạo thêm vẻ thanh u, tĩnh lặng.

Chùa quay về hướng Tây, phía trước là một khoảng sân rộng, giữa xây bể nước non bộ. Phía trong sân là chùa chính kết cấu kiểu chữ Đinh gồm tiền đường 7 gian xây kiểu tường hồi bít đốc, mái lợp ngói vảy hến, bờ nóc đắp kiểu bờ đinh, chính giữa đắp nổi phù điêu mặt trời lửa. Mặt bằng nội thất 6 hàng chân cột gỗ, đặt trên chân tảng đá kiểu thắt cổ bồng, các thức vì kết cấu kiểu chồng rường, nền nhà lát gạch Bát Tràng. Trang trí trên kiến trúc tập trung vào các bức cốn mê, con rường với các đề tài quen thuộc như rồng ổ, rồng leo, thạch sùng cắn đuôi nhau, rồng nhả ngọc, phần họa tiết trang trí mang phong cách thời Lê được thể hiện rõ trên các đầu rồng được chạm bong kênh, chạm lộng trên các đầu dư. Mỗi đầu dư được thể hiện một tư thế, một dáng vẻ khác nhau tạo nên vẻ đẹp vừa dữ dội, vừa gần gũi với mọi người. Nét chạm mạch lạc, phóng khoáng, đề tài phong phú rất hiếm thấy ở các di tích khác quanh vùng.

Tòa Thượng điện năm gian xây chạy dọc về phía sau, một đầu nối liền với gian giữa nhà tiền đường, mái lợp ngói ta, các thức vì đỡ mái làm kiểu chồng rường, trang trí trên kiến trúc đơn giản hơn so với tiền đường. Hiện tại chùa Triệu Khánh có ba hệ thống tượng thờ là tượng Phật, tượng Hậu và tượng Mẫu. Ngoài ra, còn có tượng Thành hoàng làng rước ở đình về.

Hệ thống tượng Phật của chùa khá đầy đủ và được bài trí theo quy định của đạo Phật. Tòa điện Phật gồm các lớp tượng: Bộ tượng Tam thế thường tục diệu pháp thân, bộ tượng Di Đà tam tôn, tượng Quan Âm tọa sơn, bộ tượng Niêm hoa (gồm tượng Thích Ca Niêm hoa và hai vị Bồ Tát). Lớp thứ năm là tượng Quan Âm thiên thủ thiên nhãn. Lớp thứ 6 ở giữa là tượng Ngọc Hoàng, hai bên là tượng Nam Tào, Bắc Đẩu. Lớp thứ 7 là tượng Thích Ca Cửu Long. Hai bên Phật điện là bộ tượng Thập điện Diêm Vương.

Nhà tiền đường bên phải là ban thờ Thánh Tăng và hai vị Thị giả, bên trái là ban thờ Đức Ông. Sát ban thờ Đức Ông là ban thờ Mẫu và ban thờ Thành hoàng làng. Tượng Hậu được thờ ở góc bên phải của thượng điện.

Hệ thống di vật văn hóa của chùa được bảo quản, lưu giữ khá tốt. Hiện nay, chùa còn bảo lưu bộ di vật gồm 30 pho tượng tròn được tạo tác rất công phu, tinh xảo và phủ sơn son thiếp vàng lộng lẫy mang giá trị nghệ thuật thế kỷ XVIII, XIX. Ba pho tượng Phật bằng đồng. 5 bức cửa võng chạm thủng các đề tài rồng ổ, phượng tứ quý (long, ly, quy, phượng); ngoài ra, còn di vật khác nhu bát hương sứ, lọ hoa, cây đèn; di văn Hán Nôm.

Trải qua những biến động thăng trầm của lịch sử dân tộc, chùa Triệu Khánh cũng có nhiều thay đổi so với thời kỳ khởi dựng, đặc biệt là các hạng mục kiến trúc. Tuy nhiên, những di văn Hán Nôm của chùa còn được lưu lại khá nhiều. Sau chùa Nga My, chùa Triệu Khánh là di tích thứ hai chiếm số lượng di văn nhiều hơn so với các di tích khác trên địa bàn quận Hoàng Mai. Hiện nay, chùa Triệu Khánh còn khoảng hơn 40 đơn vị tài liệu Hán Nôm, gồm: 09 văn bia, 01 chuông, 01 khánh, 01 sắc phong, 01 thần phả, 11 bức hoành phi và gần 20 cặp câu đối.

Di văn Hán Nôm ở đây đều có niên đại khá sớm, có từ thời Lê trở về sau. Trong đó, có một quả chuông niên đại Cảnh Thịnh 2 (1794) cả quai cao 1,28m, đường kính 0,63m; một khánh đồng Ngũ nhạc Triệu Khánh tự đúc năm Thiệu Trị thứ 2 (1842) dài 1,8m, rộng 0,96m; 09 tấm bia đá trong đó tấm bia có niên đại sớm nhất là Cảnh Thịnh 11 (1750); một cây hương đá cao 1,7m, cạnh 0,23m, dựng năm Bảo Thái 4 (1723); 5 bức cửa võng chạm thủng các đề tài rồng ổ, tứ quý (Long, Ly, Quy, Phượng).

Cùng với những thông điệp ở các tấm bia, chùa Triệu Khánh còn có những câu đối hay ca ngợi cảnh đẹp, vị thế của ngôi chùa. Đó là những tư liệu quý giúp cho việc nghiên cứu, tìm hiểu không chỉ về chùa Triệu Khánh mà còn về mảnh đất Thanh Trì với những đặc sản đã trở thành thương hiệu nổi tiếng.

Chùa Triệu Khánh là một trung tâm sinh hoạt văn hóa tâm linh của cộng đồng dân cư, nơi người dân gìn giữ, bảo lưu nhiều cổ vật quý hiếm, một nguồn sử liệu quý giá góp phần tìm hiểu về phong tục tập quán của một vùng quê văn hiến ở phía Nam. Đến với Thanh Trì vừa được thưởng thức ẩm thực món bánh cuốn nổi danh vừa được thực hiện một chuyến tham quan và thắp nén tâm hương trước cửa Phật chùa Triệu Khánh.

Chùa Triệu Khánh đã được công nhận là Di tích lịch sử- văn hóa năm 1991.

Theo ditichlichsu-vanhoahanoi.com